نگهداری استخر در تمیزی، شفافیت و بهداشت آب استخر نقشی بسیار مهم ایفا می کند. متأسفانه در بسیاری از استخرها علیرغم هزینه در خرید تجهیزات تصفیه و ضدعفونی، در زمان استفاده به دلیل عدم نگهداری مناسب، آب استخر کیفیت نامناسبی داشته و مشکلات ظاهری و بهداشتی زیادی برای شناگران به همراه دارد.
لذا آموزش و یادگیری روش درست نگهداری استخر سهم بسزایی در لذت شنا و زیبایی ظاهری استخر برای استفاده کنندگان آن در بر خواهد داشت.
در این مقاله به بررسی هشت اشتباه متداول نگهداری استخر پرداخته شده و روشهای مناسب اصلاحی آنها نیز توضیح داده می شود:
1- اضافه کردن مستقیم مواد شوک دهنده به آب استخر
مواد شوک دهنده استخر معمولاً ترکیبات کلر با درصد خلوص بالا هستند. کلر با خلوص بالا، خاصیت رنگبری دارد (مانند وایتکس). به عنوان مثال، این ماده می تواند رنگ لباس مشکی را به صورتی و سفید را به زردی متمایل کند.
علاوه بر مشکل رنگبری، نکته مهم دیگری نیز در این مورد وجود دارد. اضافه کردن مستقیم مواد شوک دهنده دارای کلر با خلوص بالا به آب استخرهای آب بندی شده با وینیل، اشتباه بسیار بزرگی است. کلر با خلوص بالا باعث تخریب لایه وینیل شده و ممکن است به مرور زمان باعث ایجاد شکنندگی و ایجاد نشتی در این نوع استخرها شود.
راه حل:
مواد شوک دهنده را پیش از اضافه کردن به استخر، در یک سطل آب حل کنید. این روش باعث می شود تا ماده شوک دهنده بصورت آرامتر و یکنواخت تر در آب استخر وارد شده و دیواره ها و کف استخر از مشکل رنگ بری مصون بمانند.
2- عدم استفاده از برس در تمیز کردن استخر
عموم صاحبان استخر، از اهمیت جارو کردن استخر برای تمیز کردن کف استخر و جمع آوری آشغالها و مواد زائد آگاه بوده و این کار را انجام می دهند. اما نکته مهمی که عموماً از آن غفلت می شود، این است که استخر برای داشتن ظاهری تمیز و زیبا حتماً به کشیدن برس هم نیاز دارد.
راه حل:
توصیه می شود که هر بار پس از جارو کردن کف استخر (چه با جاروی دستی و چه با جاروی روباتیک)، حتماً مناطق زیر را با برس بخوبی تمیز کنید:
– پشت نردبان ها
– خطوط سطح آب روی دیواره استخر
– پله ها و سکوها
– گوشه ها و کنج های استخر
این کار باعث جداشدن جلبک ها و لایه های چرب و کثیفی از این سطوح می شود. سطوح استخر را هفته ای یکبار یا حتی بیشتر بدرستی با برس تمیز کنید تا استخری زیبا و بهداشتی برای شنا کردن در اختیار داشته باشید.
3- استفاده از جاروی روباتیک در استخر دارای جلبک
مشکلات ناشی از رشد جلبک در استخر و همچنین سختی جارو کردن استخر، برخی افراد را به این فکر وا می دارد که به یک گزینه ساده تر و البته گرانتر یعنی استفاده از جاروی روباتیک استخر روی بیاورند.
هر چند استفاده از جاروی روباتیک در استخر در حالت عادی، بسیار اثربخش است. اما این کار برای استخر دارای جلبک، کاملاً اشتباه است. تمامی جاروهای روباتیک در داخل خود یک صفحه توری دارند که برای فیلتراسیون آب استفاده می شود. استفاده از این جاروها در استخرهای دارای جلبک، باعث ورود جلبک به داخل جارو شده و توری فیلتر جارو بسرعت دچار گرفتگی می شود. به این ترتیب جاروی روباتیک پس از مدت زمان کوتاهی بسرعت کارایی خود را از دست می دهد.
راه حل:
راه حل این مشکل بسیار ساده است. در صورت نیاز به جارو کردن استخر دارای جلبک، این کار را بصورت دستی انجام دهید. البته در این حالت، شیر فیلتر را روی حالت Waste قرار دهید.
4- عدم توجه به مقدار pH و قلیائیت کل استخر
بحث تعادل شیمیایی آب استخر همواره یکی از مهمترین مباحث نگهداری استخر محسوب می شود. در مورد مقدار pH مناسب استخر و مضرات میزان بالا و یا پایین pH نکات زیادی مطرح شده که بصورت کلی با بسیاری از آنها آشنا هستید.
میزان pH آب، نشاندهنده میزان خاصیت اسیدی یا بازی بودن آب است. pH عددی بین 0 تا 14 است و در pH عدد 7، آب، حالت خنثی دارد. یعنی نه حالت اسیدی دارد و نه حالت بازی. به حالت pH زیر هفت، حالت اسیدی و به بالای هفت، حالت بازی یا قلیایی گفته می شود. هر ماده ای که وارد استخر می شود، میزان pH مخصوص به خودش را دارد. میزان pH چشم انسان، عدد 7.35 است که به مقدار بسیار کمی خاصیت بازی دارد. بر همین اساس، میزان pH مطلوب آب استخر در بازه 7.2 تا 7.8 و در حالت ایده آل، بین 7.4 تا 7.6 تعریف شده است.
در صورتیکه pH آب استخر، خارج از میزان استاندارد باشد، می تواند منجر به مشکلات زیر شود:
– ایجاد ناراحتی و تورم چشم و پوست برای شناگران
– کاهش اثربخشی مواد ضدعفونی کننده: اگر pH آب استخر کمتر از بازه تعیین شده باشد، محلول کلر اضافه شده به آب سریعتر تجزیه شده و خاصیت ضدعفونی کنندگی آن کاهش پیدا می کند. از طرف دیگر، بالا بودن pH آب استخر نیز باعث کاهش اثربخشی ضدعفونی کلر خواهد شد.
– ایجاد صدمه و یا رسوب: بالا بودن pH آب استخر باعث تشکیل رسوب روی سطوح کاشی ها، داخل فیلتر و یا در برخی موارد باعث کدر شدن آب می شود. از طرف دیگر، پایین بودن pH آب استخر، نشانگر خاصیت اسیدی آب و بالا بودن تمایل خوردندگی آن است که باعث صدمه دیدگی تجهیزات خواهد شد.
یکی دیگر از پارامترهای مهم در تعادل شیمیایی آب استخر، “قلیائیت کل” (Total Alkalinity) آب است. این پارامتر نزدیکی زیادی به pH آب استخر دارد. قلیائیت کل آب استخر نشاندهنده میزان یونهای کربنات، بیکربنات، هیدروکسید و سایر مواد قلیایی موجود در آب است. قلیائیت کل، بیانگر مقاومت آب در برابر تغییر pH است. مواد قلیایی موجود در آب، به عنوان مانعی برای تغییر ناگهانی pH عمل می کنند. پایین بودن مقدار قلیائیت کل آب استخر، علاوه بر ناپایدار کردن آب در مقابل تغییر pH، باعث ایجاد خوردگی در سطوح بتنی و یا رنگ شده استخرها می شود. و بر عکس، در صورت بالا بودن میزان قلیائیت کل آب استخر، شاهد کدری آب و نیز رسوب در نقاطی از استخر خواهیم بود.
بازه تعریف شده قابل قبول برای میزان قلیائیت کل آب استخر، بستگی به نوع ماده استفاده شده برای ضدعفونی آب استخر دارد. در صورت استفاده از محلول کلر، گاز کلر یا محلول برم به عنوان ضدعفونی کننده، بازه مناسب قلیائیت کل آب استخر، بین 100-120 ppm و در صورت استفاده از کلر ناپایدار، بین 80-100 ppm می باشد.
راه حل:
اولاً میزان pH و قلیائیت کل آب استخر خود را بصورت منظم اندازه گیری نمائید. برای این کار می توانید از تست کیت های مخصوص اندازه گیری گیفیت آب استخر استفاده کنید.
برای تنظیم و کنترل pH و قلیائیت کل آب استخر، مواد شیمیایی مختلفی وجود دارند که می بایست در زمان لازم مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به میزان pH و قلیائیت اندازه گیری شده، حجم استخر و بر اساس دستورالعمل شرکت های تولید کننده این مواد شیمیایی، مقدار و نحوه مصرف آنها مشخص شده است.
5- بک واش بیش از حد فیلتر استخر
عملیات بک واش (Backwash)، نوعی شستشوی مواد فیلتراسیون داخل فیلترهای شنی و یا فیلترهای دیاتومه استخر است. در این حالت، آب با جهت جریان معکوس وارد فیلتر شده و ضمن شستن بستر آن، مواد زائد و ذرات گیر افتاده شده در فیلتر را از خروجی Drain شیر چند حالته فیلتر خارج کرده و آن را برای قرار گرفتن مجدد در سرویس، آماده می کند.
بک واش فیلتر، یک کار بسیار مهم و ضروری در نگهداری استخر بشمار می رود. اما انجام بیش از حد آن، باعث ایجاد و بروز مشکلاتی خواهد شد.
نکته ای که در این خصوص وجود دارد این است که با گیر افتادن ذرات معلق استخر در بستر سیلیس، اثربخشی فیلتراسیون به تدریج افزایش پیدا می کند! البته این موضوع تا مدت زمان محدودی قابل قبول بوده و بعد از مدتی نیاز به بک واش فیلتر استخر خواهد بود. به همین دلیل است که انجام بیش از حد نیاز بک واش نه تنها به بهبود عملکرد فیلتر کمکی نمی کند، بلکه باعث هدررفت آب و کاهش طول عمر مفید سیلیس داخل فیلتر شنی می شود.
راه حل:
بلافاصله بعد از انجام بک واش، گیج فشار نصب شده روی فیلتر شنی را نگاه کرده و فشار آن را یادداشت نمائید. در حالت نرمال، فشار کاری فیلتر استخر در حدود بین 10 تا 15 psi است که در این حالت، عملکرد فیلتر شنی استخر در وضعیت بهینه ای قرار دارد. هر گاه فشار فیلتر حدود 10 psi نسبت به فشار اولیه آن پس از بک واش افزایش پیدا کرد، زمان بک واش مجدد آن فرا رسیده است (یعنی حدود 20 تا 25 psi).
6- انجام عملیات شوک کلر استخر در هنگام روز
کلر پس از ترکیب با مواد آلاینده موجود در استخر از جمله آمونیاک، تبدیل به ماده “کلرامین” می شود که بوی زننده ای داشته و باعث سوزش و ناراحتی چشم و پوست شناگر می شود. کلر ترکیب شده به این صورت، عملاً دیگر کار ضدعفونی آب را انجام نداده و به همین دلیل است که هر از گاهی، نیاز به دادن شوک کلر به استخر می باشد.
در فرآیند شوک کلر استخر، میزان کلر آزاد در آب استخر تا حدود 10 ppm افزایش داده می شود تا تمامی میکروب ها و جلبک ها از بین بروند. و تا زمانی که میزان آن به 3 – 4 ppm نرسیده، نباید مجدداً از استخر برای شنا استفاده کرد.
علیرغم مفید بودن انجام شوک استخر، توصیه می شود که از انجام آن در طول روز خودداری شود. دلیل این موضوع، به ناپایدار بودن کلر در برابر نور خورشید بر می گردد. برای شوک استخر معمولاً از کلرهای ناپایدار استفاده می شود. نور خورشید باعث از بین رفتن حدود 1 ppm کلر در هر ساعت می شود.
راه حل:
عملیات شوک کلر را در هنگام شب انجام دهید تا فرصت کافی برای این کار وجود داشته باشد. با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، انجام شوک استخر در طول روز تنها باعث کاهش اثربخشی و اتلاف زمان و هزینه خواهد بود.
7- کارکردن سیستم تصفیه استخر کمتر از هشت ساعت در روز
هر چه پمپ و به تبع آن سیستم تصفیه آب استخر بیشتر در حال کارکردن باشد، آب استخر تمیزتر شده و آلاینده های موجود در آن بیشتر از آب حذف می شوند. در برخی موارد و در بسیاری از استخرها، این اشتباه وجود دارد که زمان کمی برای روشن بودن پمپ تصفیه استخر در نظر گرفته می شود.
راه حل:
طوری برنامه ریزی شود که پمپ تصفیه استخر در روز حداقل 8 ساعت روشن باشد. به این ترتیب، کل آب استخر حداقل یکبار در روز به طور کامل از فیلتر استخر عبور کرده و آب استخر کاملاً شفاف خواهد بود. حتی برای تنظیم خودکار این کار می توان از کلیدهای اتوماتیک روشن و خاموش کردن پمپ در زمانهای مشخص استفاده نمود.
8- عدم تست هفتگی کیفیت آب استخر
تست هفتگی کیفیت آب استخر، یکی از مهمترین کارهایی است که لازمست بصورت منظم و دقیق انجام شود. اهمیت این کار به این دلیل است که اندازه گیری منظم و هفتگی کیفیت آب، باعث می شود تا پیش از بروز یک مشکل بزرگ در استخر، علائم آن را شناسایی و به سرعت آن را برطرف نمائیم.
راه حل:
آب استخر را هر هفته با تست کیت های سنجش کیفیت آب مورد آزمایش قرار دهید. مهمترین پارامترهایی که می بایست هفتگی مورد اندازه گیری و سنجش قرار گیرند، عبارتند از:
– pH
– قلیائیت کل (Total Alkalinity)
– کلر آزاد (Free Chlorine)
حتی توصیه می شود که نمونه آب استخر برای آزمایشات کاملتر بصورت ماهیانه به آزمایشگاه های تخصصی کیفیت آب ارسال شود تا سایر پارامترها مانند میزان املاح (TDS) و فلزات سنگین نیز در آنها اندازه گیری شود.
پس از اندازه گیری پارامترهای کیفی آب، با استفاده از مواد شیمیایی مناسب و مطابق با دستورالعمل شرکت تولید کننده می توان وضعیت کیفی آب استخر را به حد استاندارد از پیش تعیین شده بازگرداند.